Srbi u Sarajevu
Srba u Sarajevu, po popisu iz 1991. godine, je bilo 157.526 (~30% stanovništva) u deset gradskih i prigradskih sarajevskih opština, među ostalim Istočno Sarajevo, Pale, Istočna Ilidža, Istočni Stari Grad, Trnovo. Danas, posle rata u Bosni i Hercegovini, većina se odselila, ili u inostranstvo, ili prebivaju u gradu Istočnom Sarajevu (Republika Srpska).
Prema procenama, u sarajevskim gradskim opštinama Centar, Stari Grad, Novo Sarajevo i Novi Grad živi oko dvadesetak hiljada Srba.[1] Treba napomenuti da delovi opština Stari Grad, Novo Sarajevo i Novi Grad pripadaju danasnjem gradu Istočno Sarajevo.
Na početku rata, neki Srbi su ostali u Sarajevu, dok su neki prešli u okolna naselja pod kontrolom Vojske Republike Srpske. Tokom rata je veliki broj sarajevskih Srba koji su se borili u redovima Armije BiH bilo prijavljeno ili raspoređeno u 102. motorizovanoj brigadi, koja je u narodu iz zafrkancije prozvana – „Sto druga slavna pravoslavna.“[2]
Mnogi Srbi su tokom opsade Sarajeva stradali od granata ispaljenih sa položaja Vojske Republike Srpske. Preko 11.000 stanovnika Sarajeva poginulo, a nacionalna struktura poginulih je približno proporcionalna sastavu stanovništva u toku rata u opkoljenom Sarajevu.[3] Predsjednik Srpskog građanskog vijeća Mirko Pejanović procenjuje da su "među 12.000 stradalih Sarajlija, koliko je zabeleženo u minulom ratu, najmanje jedna četvrtina bili pripadnici srpskog naroda ili onih koji su imali etničko srpsko poreklo".[4] Takođe, neki su ubijeni od strane jedinica Armije BiH u gradu[5], a protiv nekih od zločinaca su još tokom opsade preduzete zakonske mere.[4] Predsednik Republike Srpske Milorad Dodik tvrdi da je "početak rata u Sarajevu 6. aprila 1992. godine bio početak progona Srba i najvećeg etničkog čišćenja iz jednog grada u Evropi od Drugog svjetskog rata".[6] Jovan Divjak se suprotstavio propagandi u manipuliranju srpskim žrtvama u Sarajevu, odbivši navode o masovnom stradanju Srba, ističući da su Srbi u Sarajevu pretežno stradali od srpskih granata, a da nad Srbima nije vršen planski ili sistematski zločin.[7]
Veliki broj sarajevskih Srba se iselio tokom opsade Sarajeva 1992-96, a najviše ih je otišlo nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma, krajem 1995. godine, kada su sarajevska naselja naseljena Srbima: Grbavica, Nedžarići, Ilidža, dio Dobrinje, Rajlovac, Vogošća, Nahorevo… pripala Federaciji BiH. Radovan Karadžić i Momčilo Krajišnik su tada sarajevskim Srbima naložili da ne ostaju u “Alijinoj državi”, dajući im instrukcije:[3]
Napuštajte i prelazite u Republiku Srpsku. Ako je moja kuća u Zabrđu pripala Federaciji, šta ćete vi tu?
Dve najznačajnije srpske pravoslavne crkve u gradu su Stara pravoslavna crkva (crkva Svetih arhangela Mihaila i Gavrila) iz 16. veka, i Saborna crkva iz 1860-ih.
- Sima Milutinović
- Emir Kusturica
- Duško Trifunović
- Nenad Janković (alias Nele Karajlić)
- Zdravko Čolić
- Goran Bregović
- Vladimir Perić "Valter"
- Slobodan Princip Seljo
- Gligorije Jeftanović
- Dragan Đokanović
- Boris Tadić
- Vojislav Šešelj
- Nenad Kecmanović
- Dragan Kalinić
- Ognjen Tadić
- Jovan Divjak
- ↑ „Manjina prvog reda”. Arhivirano iz originala na datum 2013-05-22. Pristupljeno 2012-04-20.
- ↑ Smijeh između života i smrti
- ↑ 3,0 3,1 PODVALE I ISTINE O OPSADI: Kako su Srbi otišli iz Sarajeva
- ↑ 4,0 4,1 Čemu služe izjave o poginulima
- ↑ Svirepi zlocini nad Srbima u Sarajevu
- ↑ Додик: Фашизам отерао Србе из Сарајева
- ↑ „Divjak odgovarajući na pitanja slušalaca Radija Slobodna Evropa”. Arhivirano iz originala na datum 2005-07-31. Pristupljeno 2012-05-04.